Ερωτηματολόγια στους μαθητές για τη σχολική βία!!

«Αυτή τη στιγμή και στην Πρωτοβάθμια και στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση υπάρχουν διαμορφωμένα ερωτηματολόγια τα οποία πηγαίνουν σε όλους τους μαθητές, σε όλα τα σχολεία, τα οποία και θα πρέπει να απαντήσουν, σχετικά με το ποιες είναι οι μορφές σχολικής βίας-πέρα από την καταγραφή των σποραδικών δεδομένων- και πώς οι μαθητές έχουν βιώσει τη συγκεκριμένη κατάσταση».
Αυτό ανακοίνωσε σήμερα στη Βουλή ο υφυπουργός Παιδείας Θ. Παπαθεοδώρου, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση της Βουλευτού  Άννας Καραμανλή, σχετικά με την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού μαθητών. και σημείωσε τα εξής: 
Α. Υπάρχει εκπόνηση οδηγού με κατευθυντήριες γραμμές και αναλυτικές οδηγίες προς τους περιφερειακούς διευθυντές και τα στελέχη της εκπαίδευσης, εκπόνηση οδηγού με καλές πρακτικές, έτσι ώστε η επιμόρφωση να έχει και αντικείμενο μέσα στα σχολεία.
Β.Παρά το γεγονός ότι η επιστημονική βιβλιογραφία ήταν πλούσια για το ζήτημα της σχολικής βίας, παρά το γεγονός ότι είχαμε ορισμούς, οι οποίοι είχαν προέλθει και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για τη σχολική βία και τον εκφοβισμό, στην Ελλάδα το ζήτημα είχε αντιμετωπιστεί για πάρα πολλά χρόνια κατά τρόπο αποσπασματικό. Είχαμε, δηλαδή, στοιχεία είτε σε ορισμένες περιφέρειες είτε σε ομάδες σχολείων για την εξέλιξη του φαινομένου.

Γ. Δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο. Αποτελεί πανευρωπαϊκό φαινόμενο. Σε όλες τις χώρες έχουμε τα φαινόμενα της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Στην Ελλάδα  έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, αυτά τα προσέχουμε και επίσης θέλω να πω ότι βρισκόμαστε σε συνεργασία και με άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, με την οποία εκπονούμε κοινά προγράμματα για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Δ.Θεωρώ ότι παρά το γεγονός ότι υπήρχε η γνώση του προβλήματος, η Ελλάδα  άργησε, η Ελλάδα  αδράνησε σε πολλές περιπτώσεις και βεβαίως τα τελευταία χρόνια  γίνεται μια προσπάθεια και αυτήν την προσπάθεια φιλοδοξούμε και να την αναπτύξουμε, αλλά και να την αποδώσουμε στην εκπαιδευτική κοινότητα ως πρόληψη, γιατί αυτό για εμάς έχει σημασία.
ΑΝΝΑ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
Κύριε Υπουργέ, τον τελευταίο καιρό βλέπουν το φως της δημοσιότητας δεκάδες περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού μαθητών στους χώρους των σχολείων. Μια σειρά ερευνών έχει δείξει ότι μεγάλο ποσοστό μαθητών έχει πέσει θύμα του εκφοβισμού, ενώ το φαινόμενο παρατηρείται σε διάφορες μορφές, όπως σωματικός τραυματισμός, λεκτική βία, ηλεκτρονικός εκφοβισμός, κοινωνική απομόνωση και σεξουαλικός εκφοβισμός.
Παρά το γεγονός ότι καταβάλλονται αξιόλογες προσπάθειες για την πρόληψη και καταπολέμηση του φαινομένου από επιστημονικούς φορείς μέσα από πολλαπλές δράσεις, η έκταση που έχει λάβει η ενδοσχολική βία επιτάσσει τη διαμόρφωση μιας κεντρικής στρατηγικής και την άμεση ανάληψη πρόσθετων πρωτοβουλιών σε κυβερνητικό επίπεδο τόσο στην κατεύθυνση της ενημέρωσης μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών όσο και στη θεσμική θωράκιση των σχολείων.
Κατά γενική ομολογία, το φαινόμενο έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις. Οι επιπτώσεις δραματικής αύξησης των κρουσμάτων σχολικής βίας είναι γνωστές σε όλους μας. Στα σχολεία καλλιεργείται κλίμα φόβου και ανασφάλειας. Μικροί μαθητές θύτες και θύματα απομονώνονται κοινωνικά και η σχολική αποτυχία είναι αναπόφευκτη. Προκύπτουν συνεπώς εύλογα ερωτηματικά τόσο για την ασφάλεια των παιδιών όσο και για τον ρόλο του σύγχρονου σχολείου.
Θεωρώντας δεδομένη την ευαισθησία σας στα ζητήματα της σχολικής κοινότητας θα ήθελα, κύριε Υπουργέ, να μας αναπτύξετε σε ποιες ενέργειες προτίθεστε να προβείτε για την εξάλειψη του φαινομένου της ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Λεωνίδας Γρηγοράκος): Ο Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, κ. Παπαθεοδώρου, έχει το λόγο για τρία λεπτά.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ (Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού): Ευχαριστώ,  κύριε Πρόεδρε.
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, πράγματι το φαινόμενο της σχολικής βίας και του εκφοβισμού τα τελευταία χρόνια έχει γνωρίσει μια σοβαρή ανάπτυξη και μια σοβαρή μετάλλαξη τόσο στα ποιοτικά όσο και στα ποσοτικά του χαρακτηριστικά.
Ως προς το γεγονός, δε, της γεωγραφικής του διασποράς, κάτι το οποίο για αρκετά χρόνια συναντούσαμε μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα, φαίνεται πλέον ότι αφορά το σύνολο της επικράτειας. Αυτό το οποίο θα πρέπει να δούμε είναι σε ποια κατάσταση βρισκόμαστε σήμερα και πώς τα πράγματα εξελίχθηκαν το τελευταίο διάστημα. Θα είμαι πάρα πολύ σύντομος.
Παρά το γεγονός ότι η επιστημονική βιβλιογραφία ήταν πλούσια για το ζήτημα της σχολικής βίας, παρά το γεγονός ότι είχαμε ορισμούς, οι οποίοι είχαν προέλθει και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για τη σχολική βία και τον εκφοβισμό, στην Ελλάδα το ζήτημα είχε αντιμετωπιστεί για πάρα πολλά χρόνια κατά τρόπο αποσπασματικό. Είχαμε, δηλαδή, στοιχεία είτε σε ορισμένες περιφέρειες είτε σε ομάδες σχολείων για την εξέλιξη του φαινομένου.
Σε επίπεδο επικράτειας δεν είχαμε στοιχεία τα οποία να προέρχονται από έναν ορισμό τόσο του τι ονομάζουμε σχολική βία, η οποία υπήρχε πάντα και θα συνεχίσει να υπάρχει, αλλά όχι με την ένταση την οποία βλέπουμε σήμερα και από την άλλη πλευρά -που επίσης είναι σημαντικό- πώς εννοιοδοτούμε το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, δηλαδή το φαινόμενο του bullying, όπως είναι γνωστό στη βιβλιογραφία.
Από την πρώτη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων μας ήταν κάτι το οποίο μας απασχόλησε και λάβαμε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες. Όπως ξέρετε, η πρωτοβουλία, η οποία ήταν κεντρική, ήταν η δημιουργία του Παρατηρητηρίου για την πρόληψη της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Όχι μόνο αυτό, αλλά από τις 5/2/2013 υπάρχει ο ορισμός συντονιστικής επιστημονικής επιτροπής, η οποία ανέλυσε και δρομολόγησε διεξοδικά το ζήτημα αυτό. 
Το Παρατηρητήριο τι κάνει σήμερα; Μας ενδιαφέρει κατ’ αρχάς να έχουμε σε όλη την Ελλάδα στοιχεία. Επομένως, οι δράσεις οι οποίες ήδη έχουν δρομολογηθεί και θα υλοποιηθούν γίνονται, αν θέλετε, αντικείμενο της διαχείρισης από τους περιφερειακούς διευθυντές. Σε κάθε περιφερειακή διεύθυνση υπάρχει ένας συντονιστής για την πρόληψη της βίας και του εκφοβισμού, ο οποίος έρχεται σε επαφή με τις διευθύνσεις εκπαίδευσης και με τους ίδιους τους διευθυντές.
Από την άλλη, δρομολογήσαμε δράσεις οι οποίες έχουν να κάνουν, όπως γνωρίζετε ήδη, με την πρόσληψη μέσω ΕΣΠΑ ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών ως διαμεσολαβητών μέσα στα σχολεία, με την πρώτη φάση της εκπαίδευσης και της επιμόρφωσης των διευθυντών σχολείων, όπως επίσης και με την καταγραφή και μελέτη όλων των περιστατικών βίας, τα οποία καταγράφονται σε κεντρικό επίπεδο στο Παρατηρητήριο προς επεξεργασία και μελέτη καθώς και διαχείριση από κατάλληλους φορείς, οι οποίοι συνεργάζονται με το Υπουργείο και παρεμβαίνουν κάθε φορά, όταν παρίσταται ανάγκη. 
Αυτό το οποίο όμως θα ήθελα να σας πω είναι το εξής. Τα στοιχεία από μόνα τους δεν αρκούν. Αυτό που χρειάζεται είναι συγκεκριμένες πολιτικές και για τις πολιτικές αυτές με πολύ επιγραμματικό τρόπο θα σας έλεγα ότι αυτήν τη στιγμή και στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση υπάρχουν διαμορφωμένα ερωτηματολόγια τα οποία πηγαίνουν σε όλους τους μαθητές, σε όλα τα σχολεία, τα οποία και θα πρέπει να απαντήσουν, σχετικά με το ποιες είναι οι μορφές -πέρα από την καταγραφή των σποραδικών δεδομένων- και πώς οι μαθητές έχουν βιώσει τη συγκεκριμένη κατάσταση. 
Δεύτερον, εκπόνηση οδηγού με κατευθυντήριες γραμμές και αναλυτικές οδηγίες προς τους περιφερειακούς διευθυντές και τα στελέχη της εκπαίδευσης, εκπόνηση οδηγού με καλές πρακτικές, έτσι ώστε η επιμόρφωση να έχει και αντικείμενο μέσα στα σχολεία. 
Θα σας έλεγα επίσης ότι δίνουμε πάρα πολύ μεγάλη σημασία στην ενίσχυση του αισθήματος δικαίου και της δημοκρατίας στους μαθητές μέσα από τη διδασκαλία και τη βιωματική ανάγνωση και μάθηση των αρχών της πολιτειακής οργάνωσης και της δημοκρατίας. Ιδιαίτερα την περίοδο όπου φαινόμενα ρατσιστικής βίας, φαινόμενα ξενοφοβίας, μισαλλοδοξίας σποραδικά υπάρχουν, αυτό εμάς μας ανησυχεί ιδιαίτερα και θέλουμε να τα προλαβαίνουμε μέσα στα σχολεία. 
Επίσης, σχετική ερώτηση ως εργαλείο της διαπίστωσης αυτών των φαινομένων υπάρχει και στο πανελλήνιας πλέον διάστασης ερωτηματολόγιο το οποίο έχουμε στείλει. Μας ενδιαφέρει επίσης να καταδειχθεί μέσα στα σχολεία ότι η ρατσιστική βία ως τέτοια είναι μορφή φασισμού που είναι έξω και από την κουλτούρα αλλά και από την οριοθέτηση του εκπαιδευτικού συστήματος, όπως επίσης και το γεγονός ότι δεν υιοθετούνται τέτοιες πρακτικές μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα και μέσα στο σχολείο. Επίσης, στις δράσεις του Παρατηρητηρίου, οι οποίες είναι πάρα πολύ σημαντικές, έχουμε τη δικτύωση με τους κοινωνικούς φορείς και με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, γιατί πρόληψη η οποία είναι έξω από την λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν νοείται.
Τέλος, είναι πολύ σημαντικό, κύριε Πρόεδρε -και τελειώνω με αυτό- ότι έχουμε προωθήσει ένα πρόγραμμα θεματικών και συγκεκριμένων προγραμμάτων για την επιμόρφωση όχι μόνο των εκπαιδευτικών αλλά και των γονέων μέσα από τις Σχολές Γονέων, οι οποίες αναπτύσσονται στη βάση του Προγράμματος της Διά Βίου Μάθησης. Στη δευτερολογία μου θα επανέλθω.
Ευχαριστώ.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Λεωνίδας Γρηγοράκος): Το λόγο έχει η κ. Καραμανλή για τρία λεπτά.
ΑΝΝΑ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ: Κύριε Υπουργέ, η ευαισθησία που επιδεικνύει το Υπουργείο Παιδείας απέναντι στο φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας είναι δεδομένη. Όπως είπατε, η πρόσφατη ίδρυση του Παρατηρητηρίου για την Πρόληψη της Σχολικής Βίας, αλλά και άλλες πρωτοβουλίες βρίσκονται χωρίς αμφιβολία στη σωστή κατεύθυνση. Έχουμε, όμως, έξαρση του φαινομένου αυτού και ραγδαία αύξηση των περιστατικών. 
Θα ήθελα να σας πω ότι μόλις πριν από μία εβδομάδα δημοσιεύτηκε σχετική έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε σχολείο της Κατερίνης και τα αποτελέσματα είναι αποκαρδιωτικά. Ένας στους δύο μαθητές γυμνασίου έχει πέσει θύμα βίας, ένας στους τρεις κρατά μυστική την τραυματική του εμπειρία, προφανώς γιατί δεν έχει ενθαρρυνθεί ή δεν έχει πειστεί ότι μπορεί να το συζητήσει με κάποιον. 
Παράλληλα, σε πανευρωπαϊκή έρευνα για τον σχολικό εκφοβισμό που για τη χώρα μας υλοποιήθηκε από το «Χαμόγελο του Παιδιού» τον περασμένο Δεκέμβριο με τη συμμετοχή 5.000 μαθητών, έχουμε επίσης ανησυχητικά συμπεράσματα. Ένας στους τρεις μαθητές δηλώνει θύμα κάποιας μορφής σχολικής βίας, ενώ αντίστοιχα ένας στους τρεις δηλώνει θύτης, ότι δηλαδή συμμετείχε με κάποιο τρόπο σε περιστατικό ενδοσχολικής βίας. Θα πρέπει αυτά τα παιδιά να τα βοηθήσουμε να βρουν το δρόμο τους χωρίς να τα περιθωριοποιούμε.
Θα ήθελα, επίσης, να πω ότι οι πολιτικές δυνάμεις των άκρων είναι πιθανό να επιχειρήσουν να εκμεταλλευτούν το γενικό κλίμα κοινωνικής έντασης από τη μία πλευρά και τη νεανική ορμή από την άλλη, για να στήσουν σκηνικά μίσους και βίας. Θεωρώ ότι η σχολική κοινότητα θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει και αυτό το ενδεχόμενο, δηλαδή να λειτουργήσει το σχολείο ως κυματοθραύστης στις αρνητικές επιρροές και τα ερεθίσματα βίας που δέχονται τα παιδιά από το περιβάλλον τους αλλά και την κοινωνία.
Υπάρχουν πολλές προτάσεις για την άμβλυνση του φαινομένου αυτού, όπως και καλές πρακτικές. Η κεντρική οργάνωση –όπως είπατε- μιας συστηματικής ενημερωτικής εκστρατείας θα ήταν μία πολύ σωστή κίνηση, η οποία θα επαναλαμβάνεται περιοδικά και δεν θα περιορίζεται στην Ημέρα κατά της Βίας στο σχολείο. Επίσης, υπάρχουν πολλές προτάσεις, εισηγήσεις του Συνηγόρου του Παιδιού. Δεν έχουμε, πιστεύω, το χρόνο να τα πούμε.
Σε εκείνο, όμως, που θέλω να σταθώ, κύριε Υπουργέ, είναι ότι βιώνουμε ως χώρα μία έντονη οικονομική κρίση. Η εκπαίδευση αποτελεί βασικό συστατικό ανάπτυξης αλλά και ένα παράθυρο ελπίδας για όλη τη νέα γενιά. Οφείλουμε, λοιπόν, να θωρακίσουμε το δημόσιο σχολείο, να καλλιεργήσουμε τη συνεργασία, τον αλληλοσεβασμό και να εγγυηθούμε την υψηλότερη δυνατή ποιότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. 
Και βεβαίως, με ικανοποιεί το γεγονός ότι η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας έχει αντιληφθεί ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει με βραχυχρόνια και αποσπασματικά μέτρα, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα.
Είμαι σίγουρη ότι έχετε την πολιτική βούληση να το κάνετε πράξη γιατί αφορά, κύριε Υπουργέ, το πιο ευάλωτο και συνάμα το πιο πολύτιμο κομμάτι της κοινωνίας μας, που είναι τα παιδιά μας.
Ευχαριστώ.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Λεωνίδας Γρηγοράκος): Το λόγο έχει ο Υπουργός, κ. Παπαθεοδώρου.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ (Υφυπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού): Σας ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δίνετε να σημειώσω κάτι, το οποίο είπατε προηγουμένως.
Πολλές έρευνες έχουν γίνει. Οι έρευνες αυτές δεν έχουν ούτε τα ίδια εργαλεία, ούτε –αν θέλετε- την ίδια αναζήτηση. Επομένως, αυτό το οποίο χρειάζεται αυτή τη στιγμή είναι να δούμε πώς θα ομογενοποιηθούν τα κριτήρια, πώς θα απαντήσουν οι εκπαιδευτικοί με τον ίδιο τρόπο σε συγκεκριμένα περιγραφόμενα, αν θέλετε, φαινόμενα, διότι ανάλογα με το πώς θέτεις κάθε
φορά την ερώτηση παίρνεις και την απάντηση. 
Και από την άλλη πλευρά έχει μεγάλη σημασία να αναδειχθούν νέες μορφές οι οποίες παρά το γεγονός ότι βρίσκονται στο περιθώριο αυτή τη στιγμή –και θα εξηγήσω ακριβώς τι λέω- αν θέλετε, της εγκληματογένεσης μπορεί να επηρεάσουν πάρα πολύ τη μαθητική ζωή.
Δεν μιλάμε μόνο για τη σχολική βία υπό την έννοια την παραδοσιακή, τη συμβατική. Δεν μιλάμε, αν θέλετε, μόνο για τη λεκτική βία ή τον ψυχολογικό εξαναγκασμό. Μιλάμε, επίσης, και για νέες μορφές οι οποίες αναπτύσσονται σε επίπεδο νέας γενιάς, σε επίπεδο μαθητών -και εκεί χρειάζονται πολυπαραγοντικές προσεγγίσεις- όπως παραδείγματος χάρη η βία και ο εκφοβισμός που εμφανίζεται μέσω διαδικτύου.
Σκεφθείτε ότι τα τελευταία χρόνια υπήρχαν προγράμματα, αλλά δεν είχαν υπάρξει συντονισμένες καμπάνιες ενημέρωσης τόσο των παιδιών όσο και των γονιών, όταν μάλιστα ένα πολύ μεγάλο μέρος –και το γνωρίζουν αυτό πολλοί από τους παριστάμενους Βουλευτές που είναι εκπαιδευτικοί- από τα παιδιά αυτά έχουν άμεση πρόσβαση στο διαδίκτυο, χρησιμοποιούν καθημερινά το διαδίκτυο, «παίζουν» με το διαδίκτυο και από εκεί και πέρα εκτίθενται πολλές φορές σε κινδύνους οι οποίοι είναι άγνωστοι σε αυτούς.
Επομένως, όπως είδατε, αυτό το οποίο προσπαθούμε να κάνουμε είναι ομογενοποίηση των κριτηρίων βάσει των οποίων αντιμετωπίζουμε το φαινόμενο, μία πανελλήνια έρευνα που γίνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, γιατί οι υπόλοιπες έρευνες οι οποίες έχουν γίνει, όπως είπα, είναι αποσπασματικές και βεβαίως η καθεμία έχει το επιστημονικό βάρος που της αναγνωρίζει η επιστημονική κοινότητα.
 Όμως, ως Υπουργείο Παιδείας για πρώτη φορά θα έχουμε στοιχεία, τα οποία θα καταγράφονται στο Παρατηρητήριο και θα χρησιμοποιήσουμε, όπως χρησιμοποιούμε και τώρα, το ηλεκτρονικό σύστημα του Υπουργείου Παιδείας, έτσι ώστε να μπορούμε να τα κατατάξουμε και να τα διαχειριστούμε, καθώς και η δημιουργία σε περιφερειακό επίπεδο δικτύων πρόληψης, τόσο με τοπικούς φορείς όσο και με κοινωνικούς  και επιστημονικούς φορείς, γιατί έχει πολύ μεγάλη σημασία να αντιμετωπίσουμε ένα φαινόμενο προληπτικά και βεβαίως σε αυτόν τον εκπαιδευτικό χώρο, όπως ξέρετε, η καταστολή είναι ο χειρότερος σύμμαχος.
Αυτό το οποίο θα ήθελα να πω είναι το εξής: Δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο. Αποτελεί πανευρωπαϊκό φαινόμενο. Σε όλες τις χώρες έχουμε τα φαινόμενα της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Στην Ελλάδα  έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, αυτά τα προσέχουμε και επίσης θέλω να πω ότι βρισκόμαστε σε συνεργασία και με άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, με την οποία εκπονούμε κοινά προγράμματα για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Θεωρώ ότι παρά το γεγονός ότι υπήρχε η γνώση του προβλήματος, η Ελλάδα  άργησε, η Ελλάδα  αδράνησε σε πολλές περιπτώσεις και βεβαίως τα τελευταία χρόνια  γίνεται μια προσπάθεια και αυτήν την προσπάθεια φιλοδοξούμε και να την αναπτύξουμε, αλλά και να την αποδώσουμε στην εκπαιδευτική κοινότητα ως πρόληψη, γιατί αυτό για εμάς έχει σημασία.
Ευχαριστώ πολύ.